پیش‌تر به بررسی «اداره عالی مبارزه با فساد اداری افغانستان» پرداختیم. در ادامه‌ی بررسی تجربیات کشورهای دنیا به معرفی «تارنمای حکومت‌سنج، از تعهد تا عمل»، به عنوان بستری برای مشارکت مردم و نخبگان کشور دوست و همسایه، افغانستان در «سنجش تعهدات حکومت وحدت ملی» خواهیم پرداخت. بستری که جای خالی امثال آن در کشور عزیزمان ایران به شدت احساس می‌شود.
1 برنامه «تعهد و عمل» چیست؟
برنامه‌ی «از تعهد و عمل» که هسته‌ی محتوایی تارنمای «حکومت سنج»(به نشانی govmeter.tolonews.com/fa) را شکل می‌دهد خود را این‌گونه معرفی میکند:
برنامه‌ی «از تعهد تا عمل» منحیث یک برنامه همکار در حسابدهی حکومت طراحی شده است تا فرهنگ عملگرائی شهروندی را میان شهروندان افغان و تمام مراجع ذیربط محلی و بین المللی ترویج نماید.
ما، شهروندان فعال، نهاد های جامعه مدنی، نمایندگان دولتی و تحلیل گران را تشویق و دعوت مینمائیم تا در پیگیری از تعهدات حکومت وحدت ملی در برنامه‌ی «از تعهد تا عمل» با ما یکجا کار نمایند.
همچنین «پیگیری حقیقت» یا «حکومت سنج» به عنوان وب‌سایت خروجی این برنامه خود را با بیان زیر معرفی میکند:
پیگیری حقیقت؛ وب سایتی است که تلاش میکند تا از کارکرد رهبرانی که اخیرا انتخاب شده‌اند، نظارت کند و دستاوردهای آنان را مستند سازد.
2 متولی این تارنما کیست؟
این تارنما محصول همکاری مشترک پایگاه خبری طلوع‌نیوز افغانستان و برخی نهادهای مدنی و غیرانتفاعی این کشور از جمله شبکه اکسین به عنوان بزرگترین شبکه مدنی در عرصه انتخابات افغانستان است که به ثبت و بررسی وعدههای حکومت وحدت ملی در موضوعات مختلف می‌پردازد.
یعنی تارنمایی مردمی و غیردولتی؛ شرایطی که برای اکثر سامانه‌های مشابه در دیگر کشورهای دنیا جاری است!
3 حکومت سنج چه ابزارها و امکاناتی دارد؟
برای پاسخ به این سوال، مروری بر صفحه اول این تارنما خواهیم داشت. تمام بخش‌های این تارنما به سبکی مناسب و با کاربرپسندی مطلوبی در صفحه اول آن جایابی شده است و با یک نگاه می‌توان به وضعیت کلی وعدههای حکومت تسلط پیدا کرد. در ادامه بخش‌های مختلف این تارنما را با هم مرور می‌کنیم:
1-3. نمای کلی وعده‌ها
اولین نمای سامانه برای کاربر خلاصه‌ای از وضعیت تعهدات مختلف است که در یک جدول و نمودار به شیوایی به تصویر کشیده شده است. بر اساس آنچه در تصویر بالا قابل مشاهده است در تاریخ نگارش این مطلب با گذشت 573 روز از به قدرت رسیدن حکومت وحدت ملی در این کشور، از 100 وعده(قطعنامه به بیان هم‌زبانان افعان) ثبت شده در این وب‌سایت، 7 وعده محقق شده و برای 61 وعده فعالیت خاصی صورت نگرفته است.
برای اطلاع دقیق‌تر از معنی چهاردسته‌بندی ارائه شده که شامل «حاصل شده»، «در حال پیشرفت»، «حاصل نشده» و «غیرفعال» می‌شوند مروری بر شیوه‌نامه‌ی دسته‌بندی این تعهدات ضروری به نظر می‌رسد:
انجام شده: زمانیکه تعهد عملی گردید
در حال پیشرفت: زمانیکه حکومت وحدت ملی برای انجام این تعهد کار میکند ولی تا حال این تعهد برآورده نشده است
غیرفعال: زمانیکه هیچ سندی ثبت شده در رابطه به تعهد وجود نداشته باشد
انجام نشده: زمانیکه تعهد در زمان مشخص آن عملی نشده باشد یا از طرف حکومت وحدت ملی تحویل داده نشده باشد. این کتگوری در صورتیکه حکومت وحدت ملی تعهد خود را ترک نموده باشد، نیز تطبیق میگردد.
برای دسترسی به فهرست وعدههای ثبت شده ذیل هریک از 4 وضعیت می‌توانید بر روی آن کلیک نمایید.(چهار دسته بالا هم به صفحه‌ی مربوط پیوند داده شده‌اند) برای نمونه فهرست وعدههای محقق شده(قطع‌نامه‌های حاصل شده) را در تصویر زیر می‌بینید:
2-3. طبقه‌بندی موضوعی وعده‌ها
در ادامه، وعده‌ها در 5 دسته‌ی «حکومتداری و حاکمیت قانون»، «حقوق بشر»، «توسعه اقتصادی و اجتماعی»، «صلح و امنیت» و «سیاست خارجی» دسته‌بندی شده‌اند. ذیل هر موضوع هم وضعیت وعدههای آن موضوع به تفکیک وضعیت‌های چهار‌گانه که در بالا گذشت ذکر شده است:
در شرح سازوکار جمع‌اوری و دسته‌بندی وعده‌ها آمده است:
تیم طلوع نیوز در مورد بیانات قبل از انتخابات رئیس جمهور غنی و سایر منابع بشمول رسانه ها، تعهد نامه ها و اسناد دولتی تحقیق نمود تا تعهدات مهمی که در جریان کمپاین ریاست جمهوری صورت گرفته بود، شناسائی نماید.
برعلاوه طلوع نیوز طی یک نشستی با بیش از ۶۰ نهاد عضو شبکه اکسین بحث و تبادل نظر نموده تا تعهداتی را که برای بهبود زندگی شهروندان افغان داده شده است مورد پیگیری قرار داده و آن را اولویت بندی نماید. طی این نشست، حاضرین تعهدات مشخص و قابل پیمایش را شناسایی نمود تا آن را مورد پیگیری قرار داده و از وضاحت آن در زمان پیگیری پیشرفت ها اطمینان حاصل گردد.
به تعقیب مشوره با نهادهای جامعه مدنی، ۱۰۰ وعده مرتبط شناسایی و در پنج کتگوری مشخص مذکور تقسیم بندی شد.
برعلاوه طلوع نیوز با نمایندگان حکومت وحدت ملی مشوره نمود تا اشتراک دولت را برای آگاه سازی شهروندان از پیشرفت تعهدات قبل و بعد از انتخابات تشویق نماید.
همچنین در مورد پیگیری وعده‌ها امده است:
هر تعهد در برنامهء “از تعهد تا عمل” دارای ۱-۳ شاخص میباشد تا پیشرفت تعهدات حکومت وحدت ملی مورد ارزیابی قرار گیرد. طلوع نیوز معیارات ذیلرا برای انتخاب شاخص ها در نظر گرفته است:
قابل اعتماد: داشتن مرتبط ترین شاخص که پیشرفت آن بصورت درست پیمایش شده بتواند
مشخص: شاخص واضح، قابل پیمایش و مشخص باشد. برعلاوه شاخص باید نزد مردم عام قابل فهم باشد.
مقصد: هر کسی که شاخص را مرور میکند، در رابطه به پیشرفت وعده ها به حین نتیجه برسد.
دو بخش آخر «از تعهد تا عمل» را اخبار و ویدیوهای مرتبط شکل می‌دهند:
همانطور که در تصویر بالا می‌بینید، اخباری که در این تارنما منتشر می‌شوند در همان موضوعات 5گانه‌ای که تعهدات بر اساس آن‌ها طبقه‌بندی شده‌اند قرار می‌گیرند. این دسته بندی موجب کارآمدتر شدن مرور و جستجوی اخبار و وعده‌ها می‌شود.
در بخش ویدیوها به عنوان آخرین بخش صفحه اول این تارنما، مجموعه‌ای از ویدیوهای اخبار، مناظره‌ها و گفتگوهای مرتبط با وعدههای ثبت شده و به طور کلی‌تر حاکمیت باز و شفافیت که در پایگاه خبری طلوع‌نیوز منتشر شده‌اند قابل مشاهده است:
برای مشاهده‌ی فهرست کامل ویدیوها، طلوع نیوز را در یوتیوب ببینید.
4 مردم چگونه در «از تعهد تا عمل» مشارکت میکنند؟
دخیل بودن کاربرها یا استفاده کنندگان در این برنامه از سه طریق ذیل صورت میگیرد:
1-4 . پیگیری از تعهدات
استفاده کننده میتواند تعهدات را پیگیری نموده و هرگونه اطلاعاتی را که در مورد پیشرفت های مرتبط به یک تعهد مشاهده می نماید، آنرا با ما شریک نماید. در این مورد اسناد کمکی ( تصاویر ، اسناد رسمی دولتی، لنک یا ارتباطات رسانه ئی و غیره) نیز کمک کننده می باشد.
اگر کدام گزارش در مورد یک تعهد برای نشر شدن در ویب سایت انتخاب گردد، طلوع نیوز با استفاده کننده در تماس شده تا در مورد آن معلومات داده و وضاحت لازم را فراهم نماید. در صورتی که این معلومات مورد تائید قرار بگیرید، امتیاز ان به همین استفاده کننده فعال ویب سایت ” از تعهد تا عمل “ داده می شود.
2-4. ارایه نظریات و گزارش های تحلیلی در مورد پیشرفت یک تعهد
طلوع نیوز تحلیل گران و کار شناسان را تشویق مینماید تا برای حصول اطمینان از پیشرفت بسوی تعهدات داده شده، نظریات و گزارش های تحلیلی خویش را با ما شریک سازند. این نظریات و تحلیل ها بعد از سپری نمودن پروسه تاییدی و مطابقت داشتن با پالیسی نشراتی تیم مدیریتی متن های انلاین طلوع نیوز و در مقایسه با شاخص های هر تعهد بررسی و نشر میگردد.
اگر کدام گزارش در مورد یک تعهد برای نشر شدن در ویب سایت انتخاب گردد، طلوع نیوز با استفاده کننده در تماس شده تا در مورد آن معلومات داده و وضاحت لازم را فراهم نماید. در صورتی که این معلومات مورد تائید قرار بگیرید، امتیاز ان به همین استفاده کننده فعال ویب سایت ” از تعهد تا عمل “ داده می شود.
3-4. شناسائی وعده های کلیدی بعد از انتخابات
برای حصول اطمینان از بروز بودن ویب سایت ”از تعهد تا عمل “ و نشر موضوعات مرتبط، استفاده کنندگان میتوانند در شناسائی وعده های کلیدی بعد از انتخابات حکومت وحدت ملی، ما را کمک نمایند.
استفاده کنندگان می توانند وعده های را که فکر میکنند از جمله وعده های کلیدی برای بهبود وضعیت کشور و مردم بشمار می رود و باید در این ویب سایت پیگیری گردد، را با ما شریک سازند.
اگر وعده های بعد از انتخابات برای نشر انتخاب گردید، طلوع نیوز با استفاده کننده در تماس شده تا جزئیات تعهد را تائید نموده و معلومات مرتبط را وضاحت دهد. بخاطر همکاری استفاده کننده با ویب سایت ”از تعهد تا عمل “ به شخص استفاده کننده امتیاز داده خواهد شد.
5 جمع‌بندی
در این نوشتار به بررسی نمونه‌ای از تجربیات دنیا در کشور دوست و همسایه، افغانستان در ثبت و اعلام عمومی وعدههای مسئولین پرداختیم که خروجی آن سامانه‌ی «از تعهد تا عمل» شده است. ثبت این وعده‌ها با مشارکت مردم آن کشور به وسیله‌ی سازوکارهای «جمع‌سپارانه» و نهادهای مدنی بدون هیچ هزینه‌ای برای دولت و حکومت و در راستای شفافیت و حاکمیت باز انجام شده است که قدمی بلند به سمت حاکمیت باز، آگاهی بخشی به مردم و نظارت عمومی بر مسئولین محسوب می‌شود. با یک فرآیند و تارنمای ساده‌ای می‌توان بستری را فراهم کرد که ضمن ثبت وعدههای مسئولین کشور در سطوح مختلف، ضمن فراهم آوردن امکانی برای ارزیابی دقیق‌تر فعالیت‌های هر شخص در پایان دوران مسئولیت، امکان بیان وعدههای غیرعقلی را از مسئولین سلب کرد.
انشاالله در نوشته‌های بعدی بیشتر به این موضوعات و منظومه‌ی «حاکمیت باز» خواهیم پرداخت.
با تشکر از آقای محمدرضا عبدنصرالهی، داشنجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) بابت معرفی این وب‌سایت
دریافت متن یادداشت:
دریافت
عنوان: از تعهد تا عمل: نظارت بر حکومت وحدت ملی در افغانستان
حجم: 722 کیلوبایت
توضیحات: گزارشی از شفافیت برای ایران
دریافت
