نقشه شفافیت مجلس شورای اسلامی
شاخص‌های شفافیت مجلس شامل شفافیت: اطلاعات تعارض منافع نمایندگان،کمیسیون‌ها،فراکسیون‌ها، صحن علنی، مرکز پژوهش‌ها، لابی‌گری، امور اداری مجلس، انتخابات مجلس، مشارکت شهروندان، کیفیت اطلاعات پارلمانی، نظارت و بودجه می‌شوند. وضعیت فعلی هر شاخص توسط سه رنگ سبز (انتشار استاندارد)، قرمز (عدم انتشار) و زرد (انتشار ناقص) مشخص شده است. در حال حاضر، مجلس در ۴ شاخص دارای رنگ سبز، ۱۴ شاخص زرد و مابقی شاخص‌ها به رنگ قرمز است.
شاخص‌های شفافیت مجلس شورای اسلامی (۷۸ شاخص)
شفافیت اطلاعات تعارض منافع نمایندگان |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| انتشار حقوق و مزایای نمایندگی | هرگونه دریافت از محل نمایندگی مجلس | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار حقوق و مزایای دریافتی نمایندگان از محل غیر نمایندگی | هرگونه دریافتی از محل غیرنمایندگی | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار شغل‌های کنونی و پیشین نماینده | هرگونه مشاغلی که نماینده تا زمان مشخصی قبل از تصدی پست نمایندگی داشته است به همراه شغل‌های همزمان نماینده | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار اطلاعات اموال و دارایی‌های نمایندگان | نظیر املاک منقول و غیرمنقول | ثبت: نمی‌گردد
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار اطلاعات هدایای دریافتی نمایندگان | هر هدیه‌ای با هر عنوانی که به نماینده داده میشود | ثبت:؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار اطلاعات وابستگی‌های حزبی نمایندگان | هرگونه جناح‌بندی سیاسی و حزبی نمایندگان در مجلس | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار اطلاعات سفرها، مزایای مسافرتی و هزینه‌ی سفرها | سفرهای نماینده با هر عنوانی و اعلام هزینه‌های آن | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار اطلاعات هزینه‌ها | نظیر هزینه‌های دفتری و هزینه‌های مصرف شده در حوزه‌ی انتخابیه و… |
ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| ثبت و اعلام عمومی مواضع، صحبت‌ها، جهت‌گیری‌ها، سخنرانی‌های رسمی (در مجلس) | همراه با آرشیو دقیق آن و امکان جستجو | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| ثبت و انتشار اسامی مهمانان نماینده | مهمانانی که به واسطه‌ی نماینده در مجلس حضور یافته‌اند | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار طرح‌های ارائه‌شده به وسیله‌ی نماینده به مجلس | انتشار آن در وبسایت مجلس | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار حضور و غیاب و تأخیر نماینده در صحن علنی و کمیسیون‌ها | همراه با مشخص نمودن موجه یا غیر موجه بودن غیبت‌ها | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار میزان مشارکت نماینده در رأی‌گیری‌های صحن علنی و کمیسیون‌ها | انتشار تعداد و درصد مشارکت در هر دوره، اجلاسیه و هر فصل مجلس | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| ثبت و انتشار وام‌های اخذ شده توسط نماینده برای توسعه‌ی حوزه‌ی انتخابیه خود | انتشار تراکنش‌های مالی نماینده از جمله وام‌هایی که نماینده جهت توسعه‌ی حوزه‌ی انتخابیه‌ی خود می‌گیرد | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار اطلاعات مشاوران نمایندگان در حوزه‌های مختلف | مشخصات مشاوران نمایندگان در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و … باید مشخص باشد | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| ثبت و انتشار کلیه‌ی مکاتبات دفتر نماینده | از جمله پیگیری مسائل ملی یا توصیه‌نامه‌هایی که با اهداف مختلف توسط دفتر نماینده صادر می‌گردد | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
شفافیت کمیسیون‌های مجلس |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| اعلام دستور جلسه و تقویم کاری کمیسیون‌ها | حداقل دو هفته پیش از برگزاری جلسه | ثبت: می‌گردد.
ارائه: دستور به صورت هفتگی، در زمانی بسیار نزدیک به جلسات و در قالب نامناسب منتشر می‌گردد. (لینک) |
| انتشار فهرست و مشخصات مهمانان جلسات کمیسیون | مهمانانی که از طرف کمیسیون یا نماینده به جلسه‌ی کمیسیون دعوت شده‌اند | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار مشروح مذاکرات جلسات کمیسیون‌ها | فایل اینترنتی مشروح مذاکرات در وبسایت مجلس | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| پخش زنده (تلویزیونی و اینترنتی) و آرشیو ویدئوهای جلسات کمیسیون‌ها | از طریق شبکه‌های تلویزیونی اختصاصی مجلس و وبسایت مجلس | ثبت: صوت جلسات ثبت می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار آراء نمایندگان به طرح‌ها و لوایح | آرشیو موضوعی آراء نمایندگان در وبسایت مجلس | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار مشروح مصوبات جلسات کمیسیونی | انتشار مصوبات جلسات به همراه توضیحات برای هر مصوبه | ثبت: می‌گردد
ارائه: می‌گردد |
| انتشار و تبیین کارکردها و اختیارات هر کدام از کمیسیون‌های پارلمان | تشریح وظایف هر کدام از کمیسیون‌های مجلس | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار ملاک‌ها و شاخص‌های عضویت در هر کمیسیون مجلس | مشخص شدن شاخص‌های عضویت در هر کمیسیون | ثبت: نمی‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار دلایل عضویت هر نماینده در کمیسیون مربوطه | هر کمیسیون باید اعلام کند که هر کدام از نمایندگان به چه علت به عضویت در آن کمیسیون در‌آمده‌اند | ثبت: نمی‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار اسناد و مدارک مربوطه به هرجلسه از کمیسیون‌های مجلس | اسناد دولتی یا ملی و یا هرگونه سندی که در جلسه‌ی کمیسیون مورد استناد و گفتگو قرار گرفته | ثبت: نمی‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار خلاصه‌ی رسمی جلسات کمیسیون‌ها | خلاصه‌ی رسمی قابل استناد | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
شفافیت فراکسیون‌های مجلس |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| انتشار فهرست وظایف و اهداف تشکیل هر کدام از فراکسیون‌های پارلمان | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
|
| انتشار تعداد، خلاصه و برنامه‌های هر کدام از فراکسیون‌ها | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
|
| انتشار امکانات و بودجه‌ی تخصیص‌یافته‌ی هر کدام از فراکسیون‌ها | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
|
| انتشار گزارش عملکرد مالی هر فراکسیون | گزارش دقیق سالیانه از عملکرد مالی و نحوه‌ی مصرف بودجه‌ی تخصیص‌یافته | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
شفافیت صحن علنی مجلس |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| اعلام دستور جلسه و تقویم کاری | مشخص بودن دستور هر جلسه از مجلس، حداقل یک هفته پیش از برگزاری جلسه | ثبت: می‌گردد.
ارائه: دستور به صورت هفتگی، در زمانی بسیار نزدیک به جلسات و در قالب نامناسب منتشر می‌گردد. (لینک) |
| انتشار اطلاعات محل نشستن نمایندگان | محل دقیق جایگاه نشستن نمایندگان مجلس در صندلی‌های خود در صحن | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار مشروح مذاکرات صحن علنی | مشروح مکتوب و قابل جستجوی معنایی از نطق‌های نمایندگان در صحن مجلس ارائه شده در وبسایت | ثبت: می‌گردد
ارائه: با تأخیر زیاد و قالب نامناست |
| پخش زنده اینترنتی و آرشیو ویدئوهای صحن علنی در وبسایت | پخش زنده اینترنتی جلسات صحن علنی به همراه آرشیو موضوعی و قابل جستجو | ثبت: می‌گردد
ارائه: پخش زنده دارد اما بدون آرشیو |
| پخش زنده صوت مذاکرات صحن علنی پارلمان از رادیو | صوت جلسات صحن علنی باید به صورت زنده از طریق اینترنت و رادیو پخش شود | ثبت: می‌گردد
ارائه: پخش زنده دارد اما بدون آرشیو |
| انتشار آراء نمایندگان در صحن علنی در همه موارد | ثبت و ارائه فهرست تفصیلی آراء کلیه نمایندگان به هر یک از طرح‌ها و لوایح | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار خلاصه‌ی رسمی جلسات صحن علنی | انتشار منظم خلاصه جلسات با قابلیت جستجو | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
مرکز پژوهش‌های مجلس |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| انتشار اسناد پشتیبان هر طرح | هر طرحی که در مجلس توسط نمایندگان ارائه میشود مبتنی بر اسناد و گزارشاتی است که باید آن‌ها نیز همانند طرح‌ها به اطلاع عموم برسد | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| فهرست جامع و ضعیت طرح‌ها و لوایح (نقشه قوانین) | توانایی مردم از آگاهی یافتن از وضعیت هر کدام از طرح‌های ارائه شده به مجلس و زمان‌های وصول طرح‌ها و در دستور کار قرار گرفتن آن‌ها و … در تمامی فرآیند تصویب طرح یا لایحه، به صورت مکتوب و شماتیک | ثبت: می‌گردد
ارائه: بصورت نظام‌مند و یکجا ارائه نمی‌گردد |
شفافیت لابی‌گری |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| انتشار خلاصه جلسات نمایندگان و لابی‌گران | جلسات نمایندگان و لابی‌گران (کسانی که نام آن‌ها به عنوان لابی‌گر در پارلمان ثبت شده است) و انتشار خلاصه‌ی آن | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار اسناد لابی‌گران برای اثرگذاری بر فرآیندهای قانون‌گذاری | ارائه اسناد لابی‌گران برای تغییر و یا اصلاح قوانین در جلسات با نمایندگان | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| وجود سازوکار ثبت و نظارت لابی‌گران در پارلمان | لابی‌گران و تمامی کسانی که به هر طریقی می‌خواهند بر فرآیندهای تقنین اثرگذاری کنند، باید در مجلس ثبت‌نام کنند. | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
| انتشار اسامی نمایندگان دستگاه‌های دولتی و یا شرکت‌های خصوصی وارد شده به مجلس | هر کدام از دستگاه‌های دولتی و یا بخش خصوصی جهت تاثیر روی قوانین و به تبع موضوعات مرتبط با آن‌ها افرادی را برای لابی به مجلس می‌فرستند. تعداد و اسامی و زمان حضور این افراد در مجلس باید مشخص گردد. | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد. |
شفافیت امور اداری مجلس |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| انتشار اطلاعات مالی، هزینه‌ها و بودجه مجلس | اعلام عمومی مسائل مالی مجلس (نظیر بودجه مصوب و عملکرد آن، گزارش سالیانه مجلس از بودجه خود، هزینه‌کردها و مسائل مالی مجلس) | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار چارت سازمانی مجلس و مسئولیت‌ها | انتشار اسامی و چارت کارمندان اداری مجلس و حقوق و مزایای هر کدام از پست‌های مربوطه | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار راهنمای مسیر ارتباطی موثر با کلیه نمایندگان | وجود اسناد راهنما برای ارتباط‌گیری با نمایندگان و راه‌های ارتباط‌گیری | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| وجود دفاتر خدمات و ارتباطات محلی با شهروندان | دفاتر نمایندگان در حوزه‌ی انتخابیه‌ی خود برای ارتباط با مردم | ارائه می‌گردد |
| انتشار اهداف و برنامه‌های توسعه‌ای مجلس | ذکر کلیه اهداف و برنامه‌های توسعه‌ای و اداری مجلس | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار اطلاعات قراردادهای مجلس | انتشار قراردادهایی که سازمانهای اداری مجلس برای حل مشکلات خود با دیگر نهادها و سازمان | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار اسناد ساختاری و رویه‌های داخلی مجلس | روندها و رویه‌های داخلی مجلس باید به زبان ساده و همه فهم برای مردم در وبسایت مجلس توضیح داده شده باشد. | ثبت: ؟
ارائه: نمی‌گردد |
| وجود سازوکارهای آموزش برای نمایندگان و انتشار اطلاعات میزان آموزش هر نماینده | نمایندگان قبل و حین نمایندگی خود باید با اصول رفتاری و قواعد و قوانین حاکم بر کشور آشنا شوند و آموزش ببینند. | وجود ندارد |
| شفافیت در سازوکار اجرای قانون نظارت بر رفتار نمایندگان | اعلام وصول شکایات به صورت تعداد و اعلام نتایج بررسی شکایات بعد از اثبات به صورت علنی | ارائه: نمی‌گردد |
شفافیت انتخابات مجلس |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| انتشار منابع مالی برای هزینه‌هایی تبلیغاتی احزاب و نامزدها | انتشار منابع مالی برای تبلیغات نامزدهای انتخابات مجلس اعم از شخصیت‌های حقوقی و حقیقی | ثبت: می‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار و ثبت وعده‌های احزاب و نامزدها برای انتخابات مجلس | ثبت وعده‌های انتخاباتی نامزدهای انتخابات مجلس در سامانه‌ای اینترنتی تحت حمایت مجلس | ثبت: نمی‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
| انتشار اهداف و اسناد نحوه‌ی انتخاب نامزدهای انتخاباتی هر حزب | ملزم شدن احزاب به گزارش‌دهی به مردم و مجلس جهت بیان دلایل انتخاب نامزدهای حزب خود | ثبت: نمی‌گردد
ارائه: نمی‌گردد |
مشارکت شهروندان |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| امکان حضور مردم در صحن علنی و جلسات کمیسیون‌ها | فراهم کردن امکان حضور مردم در جلسات صحن علنی و کمیسیون‌های مجلس | در صحن علنی این امکان وجود دارد ولی در کمیسیون‌ها خیر |
| امکان نظرخواهی از مردم در تدوین، اصلاح و تکمیل پیش‌نویس قوانین | با ایجاد سامانه‌هایی مبتنی بر وب بسیاری از کشورها از نظرات مردم و خبرگان در تکمیل، نقد و تصحیح پیش‌نویس قوانین مشارکت داده می‌شوند و می‌توانند کمبودها و کاستی‌های قوانین را پیش از آنکه به تصویب برسند به نمایندگان گوشزد کنند. | این امکان وجود ندارد |
| حمایت مجلس از سازمانهای مردمی ناظر بر مجلس | ارتباط‌گیری، انتقال اطلاعات، ارائه‌ی مشکلات و دریافت راه‌حل، برگزاری جلسات و … | انجام نمیشود |
| وجود نهادی برای آموزش شهروندان جهت مشارکت در مجلس | نهادی در مجلس که خود را مسئول در قبال آموزش مردم در رابطه با مسائل مجلس بداند | وجود ندارد |
| وجود سامانه‌ی عریضه‌نویسی الکترونیکی | مشارکت‌بخشی به مردم، در راستای همفکری در تولید یا ارزیابی قوانین موجود | وجود ندارد |
کیفیت اطلاعات پارلمانی |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| هزینه‌دار نبودن دسترسی شهروندان به اطلاعات مجلس | اطلاعات مجلس متعلق به مردم است و باید بدون هزینه به آن دسترسی داشته باشند. | ارائه نمیشود |
| وجود سیاست‌های مشخص برای شفافیت داده و اطلاعات مجلس و سیاست‌های محرمانگی | سیاست‌ها و خط‌مشی‌هایی برای تصمیم‌گیری در رابطه با نحوه‌ی ارائه‌ی داده‌های مجلس و همچنین مشخص کردن داده‌های محرمانه از داده‌های غیرمحرمانه | وجود: ؟
ارائه: نمیشود |
| انتشار اطلاعات مجلس با فرمت‌های استاندارد و ماشین‌خوان | فرمت انتشار داده‌های مجلس بسیار مهم است. این داده‌ها باید با فرمت ماشین‌خوان ارائه شوند تا انتقال داده‌ها و تحلیل بر این داده‌ها راحت‌تر صورت گیرد | ارائه نمیشود |
| وجود سرویس‌های انتشار اخبار و تحولات مجلس | وجود خبرگزاری‌ها و سرویس‌های مختلف خبری نظیر RSS و شبکه‌های اجتماعی برای انتشار خبرها و اتفاقات مجلس | خبرگزاری خانه ملت وابسته به مجلس |
| وجود خلاصه‌ای از قوانین به زبان ساده | برای ارتقاء درک مردم از قوانین پیچیده، خلاصه‌ای از قوانین ارائه میشود | ثبت: ؟
ارائه: نمیشود |
| وجود پورتال داده‌ی باز مجلس | پورتال حاوی کلیه‌ی اطلاعات مرتبط با مجلس، در قالب‌ها و روش‌های روزآمد انتشار اطلاعات (سرویس‌های ارائه اطلاعات (API)، سرویس‌های بارگیری اطلاعات (CSV، XLS)، سرویس‌های RSS , Widget، سرویس‌های اشتراک محتوا (نظیر Email، SMS و …) ) | وجود ندارد |
نظارت |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| ثبت و انتشار متن و مشخصات تذکرات نماینده در صحن و کمیسیون | هرگونه تذکرات نماینده از جمله تذکرات نسبت به آیین‌نامه داخلی مجلس | در صحن: منتشر میشود
در کمیسیون: منتشر نمیشود |
| ثبت و انتشار متن و مشخصات سوالات نماینده در صحن و کمیسیون | سوالات نمایندگان از مقامات اجرایی کشور | در صحن: منتشر میشود
در کمیسیون: منتشر نمیشود |
| ثبت و انتشار متن، مشخصات و هدف نماینده از تقاضای استیضاح | مشخص شدن تقاضای استیضاح از هر نماینده و اهداف او | متن و مشخصات استیضاح منتشر میشود |
| ثبت و انتشار متن و مشخصات و هدف نماینده از تقاضای تحقیق و تفحص | مشخص شدن تقاضای تحقیق و تفحص از هر نماینده و دلایل او | نتایج تحقیق و تفحص منتشر نمیشود و در مواردی هم با تاخیر بسیار زیاد منتشر می‌گردد. |
| متن و مشخصات سوالات مطرح شده در جلسات کمیسیون | انتشار سوالات به تفکیک کمیسیون‌ها و موضوعات مختلف در وبسایت مجلس | ارائه نمیشود |
| انتشار اطلاعات عملکرد نظارتی کمیسیون‌ها بر دستگاه‌های اجرایی |
هر کمیسیون به تناسب کارویژه‌ی تخصصی خود بروی یک یا چند دستگاه اجرایی نظارت میکند. عملکرد نظارتی کمیسیون‌ها بر دستگاه‌های اجرایی باید گزارش گردد. | ارائه نمیشود |
| انتشار نتایج تحقیق و تفحص مجلس | تحقیق و تفحص‌های پارلمان و نمایندگان از ارگان‌های مختلف با موضوعات مختلف باید به اطلاع عموم رسانده شود | ارائه نمیشود |
شفافیت بودجه |
||
| شاخص | توضیح | ارزیابی وضعیت |
| ارائه سند تدوین بودجه | این سند شامل اهداف، رویکردهای دولت و آیین‌نامه‌های بودجه است. به عبارتی سندی است که سازمان برنامه و بودجه بر اساس آن بودجه را تنظیم میکند. در حال حاضر در ایران، این سند و فرآیندهای آن در سامانه بسته‌ای در سازمان برنامه و بودجه انجام میشود و صرفاً آیین‌نامه‌اش منتشر میشود. | برای عموم ارائه نمیشود. |
| شفافیت مذاکرات مجلس پیرامون بودجه (کمیسیون‌ها و صحن علنی) |
شفافیت مذاکرات و فرآیندهای طی شده در مجلس، یکی دیگر از شاخص‌های مهم شفافیت بودجه است. به عنوان مثال زمانی که در کمیسیون تلفیق، بودجه بحث و بررسی میشود باید شفاف شود که دقیقاً چه تغییراتی در لایحه بودجه رخ می‌دهد؟ چه مذاکراتی انجام میشود؟ این تغییرات توسط چه کسانی پیشنهاد میشود؟ علاوه براین آراء کمیسیون‌های تخصصی، آراء کمیسیون تلفیق و جلسات صحن علنی نیز باید شفاف شوند. | مذاکرات کمیسیون منتشر نمیشود |
| انتشار ۶ ماهه اسناد تحقق بودجه | دیوان محاسبات به عنوان نهاد ناظر باید هر ۶ ماه یک بار یک گزارش شفاف از عملکرد بودجه به مردم ارائه کند؛ البته این گزارش‌ها تولید می‌شوند اما به صورت دقیق و شفاف در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد. | ضعیف ارائه میشود |
| ارائه سند تفریغ بودجه | یکی دیگر از اسناد مهم برای شفافیت بودجه، سند تفریغ یا گزارش میزان تحقق بودجه است. در تمام دنیا دیوان محاسبات گزارش های ۶ ماهه یا فصلی را منتشر میکند که طبق آن میزان تحقق و عدم تحقق را اعلام میکنند. اما همین گزارش به صورت ۶ ماهه هم در ایران منتشر نمیشود. | ثبت: می‌گردد
ارائه: با تأخیر و به صورت خلاصه ارائه می‌گردد |