نقشه شفافیت ماژول نظامات شورایی و کمیسیونی
مقدمه
حسب تدارک قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات (مصوب ۱۳۸۸) اطلاعات ناظر به «شوراها و کمیسیون‌ها»ی کشور، که هر یک و به عناوین مختلف نسبت به امری از امور کشور تصمیم‌گیری می‌کنند، نیز «حق اطلاعاتی مردم» بوده و بایستی در اختیار آنها قرار گیرد. با این حال تاکنون تدارکی به منظور احصاء دقیق این مصادیق اطلاعاتی صورت نپذیرفته است، در حالی که نسبت به این «شوراها و کمیسیون‌ها»، شاخص‌های شفافیتی دقیقی وجود دارد. در اینجا منظور دقیق از این «شوراها و کمیسیون‌ها»ی کشور، عبارت است از:
کلیه شوراها، کمیسیون‌ها، مجامع و نهادهایی که تحت هر عنوانی مصوبات آنها در قالب رأی‌گیری انجام شده و آن مصوبات مقدمه یا در حکم قانون، مقررات، آیین‌نامه، دستورالعمل، ابلاغیه و امثالهم، از نظر قوانین کشور لازم‌الاجراء می‌باشد.
که مهم‌ترین مصادیق آن نیز عبارت‌اند از:
- صحن و کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی؛
- صحن و کمیسیون‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام؛
- جلسات مجلس خبرگان رهبری؛
- جلسات شورای نگهبان؛
- صحن و کمیسیون‌های هیأت دولت؛
- کلیه شوراهایی که رئیس‌جمهور ریاست آنها را بر عهده دارد؛
- کلیه شوراهای شهر و روستا؛
- کلیه کمیسیون‌های ذیل وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها، …؛
- جلسات صندوق توسعه ملی؛
- و امثالهم؛
نکته مهم در همین رابطه:
- حسب قاعده کلی در مفهوم شفافیت، اصل بر عمومی بودن این اطلاعات و انتشار آنهاست، هر چند در مصادیق و موارد خاص می‌توان از این قاعده کلی استثناء نمود.
- نه تنها شاخص‌های ذکر شده در رابطه با عموم شوراهای ذکر شده صادق است، بلکه ارزیابی مطرح شده نیز در رابطه با عموم آنها صدق می‌کند. با این حال ممکن است حسب مصداق، عملکرد برخی از این شوراها با سایرین متفاوت (بهتر یا بدتر) باشد، که تلاش کرده‌ایم آن استثناها را نیز بیان کنیم.
۱ مشخصات محتوایی جلسه
|
شاخص |
توضیح |
ارزیابی وضعیت |
|
عناوین و مفاد دستور جلسه |
این اطلاعات بایستی حداقل یک هفته پیش از هر جلسه و به صورت دقیق در اختیار عموم مردم قرار گرفته باشد. |
اکثراً عدم ارائه |
|
دعوتنامه‌های جلسه |
متن دعوتنامه‌هایی که برای مدعوین جلسه ارسال می‌گردد |
عدم ارائه |
|
مستندات مورد مذاکره در جلسه |
متن کلیه مکتوبات و مستنداتی که در جلسه مذکور مورد مذاکره قرار گرفته است. |
عدم ارائه |
|
مشروح مذاکرات |
مشروح کلیه مذاکرات، با قید نام سخنرانان، بانضمام چکیده آن |
عدم ارائه، بجز مجلس شورای اسلامی (آن هم با تأخیر زیاد و فاقد استانداردهای لازم) |
|
پخش زنده و آرشیو تصویری جلسات |
دسترسی عمومی به پخش زنده و نیز آرشیو تصویری کلیه جلسات علنی. در رابطه با جلسات غیرعلنی، بایستی ویدئوی جلسه بدون صدا عرضه گردد. |
عدم ارائه |
|
آراء اعضاء |
رأی اعضا (موافق، مخالف، ممتنع، عدم رأی)، در صورت رأی‌گیری نسبت به آن بخش از مصوبات جلسه که از نظر قانونی لازم‌الاجراء می‌باشند |
عدم ارائه |
|
متن کامل مصوبات جلسه |
|
بسیار متفاوت. با این حال اکثرا با تأخیر فراوان و فاقد استانداردهای لازم |
۲ مشخصات شکلی جلسه
|
شاخص |
توضیح |
ارزیابی وضعیت |
|
مختصات زمانی و مکانی جلسه |
شامل: تاریخ دعوتنامه، محل برگزاری، تاریخ برگزاری، ساعات شروع و پایان جلسه |
خیلی متفاوت |
|
مدعوین جلسه |
اسامی مدعوین جلسه و جایگاه حضور آنان (رسمی، به نیابت، مهمان)، به همراه عنوان سازمان یا نهاد متبوع خود و جایگاه سازمانی |
اکثراً عدم ارائه (به استثنای جلسات علنی صحن مجلس شورای اسلامی) |
|
لیست حضور و غیاب |
لیست حضور و غیاب کلیه اعضاء جلسه، به تفکیک هر جلسه |
عدم ارائه |
|
میزان تأخیر و عدم حضور |
میزان تأخیر یا خروج زودهنگام حاضران جلسه |
عدم ارائه |
|
اسامی رئیس و دبیر جلسه |
|
متفاوت است (وضعیت نسبتا خوبی دارد) |
|
نائبان اعضاء |
اسامی افرادی که به نیابت از آنها عده‌ای در جلسه شرکت کرده‌اند یا به عنوان مهمان عده‌ای را به جلسه دعوت نموده‌اند، به همراه نام نائبان و مهمانان‌شان |
عدم ارائه |
|
کلیه هزینه‌های مرتبط با جلسه |
کلیه هزینه‌های مرتبط با برگزاری جلسه، نظیر حقوق و مزایای حاضران و نیز کلیه هزینه‌های اجرایی و اداری جلسات |
عدم ارائه |
۳ سایر
|
شاخص |
توضیح |
ارزیابی وضعیت |
|
امکان حضور عموم مردم در جلسه |
امکان حضور فیزیکی عموم مردم در جلسات علنی، بدون حق رأی و صحبت. اقتضاهای خاص این حضور (نظیر شرط سنی، ثبت‌نام‌ها و نظایر آنها) می‌تواند در آیین‌نامه‌های اجرایی تعیین گردد. |
متأسفانه فاقد امکان (بجز صحن علنی مجلس شورای اسلامی) |
|
سامانه واحد ثبت و ارائه کلیه این اطلاعات |
سامانه‌ای واحد و یکپارچه که کلیه اطلاعات همه نهادهای مذکور در آن ثبت و عرضه می‌شود، با قابلیت‌هایی نظیر:
|
متأسفانه فقدان چنین سامانه‌ای |