شفافیت به عنوان یکی از رویکردهای افزایش کارآمدی و بهره وری، کاهش هزینه‌ها، مبارزه با فساد و یکی از اصول حکمرانی خوب، دارای اصول، قواعد و سرفصل‌های متعددی است که ابعاد، شاخص‌ها و سیاست‌های مختلفی را در نهادهای حکومتی شامل می‌شود. بنابراین ایجاد شفافیت بهینه و کارامد، مستلزم شناخت شاخص‌های آن در هریک از دستگاه‌ها است.
به همین خاطر و در راستای سلسله گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی حول محور شفافیت، پس از بررسی موضوع شفافیت آرای نمایندگان پارلمان، با نگرشی وسیع‌تر و با رویکردی تکاملی به شناسایی شاخص‌ها و نحوه ارتقای شفافیت عملکرد مجلس پرداخته شده است. در این راستا، تجربیات پارلمان سایر کشورها و سازگاری سیاست‌های ارتقای شفافیت آن‌ها با ساختار قانونی و نهادی مجلس شورای اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفت، چراکه در ادبیات موضوع و براساس مطالعات تطبیقی، اجرای سیاست‌های شفاف‌سازی، می‌تواند موجبات مشارکت بیشتر نخبگان و آحاد جامعه در فرایندهای تصمیم‌گیری و اجرایی کشور را فراهم آورد. گزارش حاضر با تمرکز بر مفهوم «شفافیت پارلمانی»، ارائه اطلاعات پارلمانی به صورت دقیق و با فرمت‌های استاندارد را مورد تأکید قرار داده است و با بررسی محورهای شفافیت از منظر «بیانیه شفافیت پارلمانی و مطالعه مدل‌های «شفافیت پارلمانی مؤسسه ملی دموکراتیک»، درباره شاخص‌ها و جنبه‌های مختلف شفافیت در مجلس بحث کرده است. در ادامه، گزارش به ارائه تعریفی از نظارت، شفافیت و همچنین پیامدها و آثار شفافیت پارلمانی می‌پردازد و ۷ بخش و حوزه اصلی را جهت رصد شفافیت عملکرد مجلس شورای اسلامی احصا می‌کند:
۱. صحن علنی؛
٢. کمیسیون‌های تخصصی، ویژه یا مشترک؛
٣. امور نمایندگان و عملکرد نماینده؛
۴. امور اداری مجلس؛
۵. نهادهای تابعه و زیرمجموعه مجلس شورای اسلامی (دیوان محاسبات کل کشور، مرکز پژوهش‌های مجلس و کتابخانه و موزه و مرکز اسناد)؛
۶. هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان؛
۷. فراکسیون‌ها.
اما از آنجا که پیمودن مسیر شفافیت در مجلس شورای اسلامی، با موانع ساختاری و غیر ساختاری زیادی روبه رو است، صرف معرفی شاخص‌های شفافیت، تحقق این مهم را اجرایی و عملیاتی نخواهد ساخت. لذا در انتهای گزارش پیشنهادهایی جهت شفاف‌سازی این نهاد کلیدی کشور، تحت عنوان توصیه‌های سیاستی ارائه شده است. با توجه به آنکه تحقق تمامی شاخص‌های شفافیت پارلمانی تغییری بنیادین در نحوه حکمرانی کشور محسوب می‌شود، این مهم باید به صورت مرحله ای و گام به گام انجام شده تا زمینه ایجاد شفافیت ایده آل فراهم شود. بنابراین در پایان گزارش جهت تعیین گام نخست شفاف‌سازی اطلاعات پارلمانی، برخی از شاخص‌های با اولویت بالاتر نیز مطرح شده است.
موضوعات اولویت‌دار جهت شفافیت در مجلس شورای اسلامی، در شانزده بخش در جدول ذیل مشخص شده‌اند:
| ثبت و انتشار اطلاعات شخصی | انتشار حضور و غیاب و تأخیر نماینده در جلسات صحن و کمیسیون |
| شفافیت رزومه نمایندگان | انتشار میزان مشارکت نماینده در رأی‌گیری‌های صحن علنی و کمیسیون |
| ثبت و انتشار مشاغل پس از نمایندگی | ثبت و شفاف‌سازی طرح‌های هیئت رئیسه و کمیسیون‌ها |
| ثبت و انتشار حقوق، مزایا و هزینه‌های نمایندگی | ثبت و انتشار متن و مشخصات سوالات نماینده در صحن و کمیسیون |
| ثبت و انتشار حقوق و مزایا از محل غیر نمایندگی | ثبت و انتشار متن و جزئیات تقاضای استیضاح |
| انتشار اطلاعات هدایای دریافتی | لیست ثبت‌نام کنندگان برای موافقت یا مخالفت در صحن |
| انتشار توصیه‌نامه‌های مکتوب | مشروح مذاکرات در کمیسیون |
| انتشار اطلاعات سفرهای خارجی | شفافیت آرا |
جدول ۱٫ موضوعات اولویت دار جهت شفافیت مجلس شورای اسلامی
