نشست گزارش حضور در هشتمین مجمع جهانی همکاری دولت باز موسوم به OGP طبق اعلام قبلی با حضور عموم علاقه‌مندان و ارائه دکتر مهدی ثنایی مدیرکل دبیرخانه اندیشه‌ورزی و نوآوری اداری سازمان اداری و استخدامی کشور در تاریخ ۲۴ مهر ماه در محل اندیشکده «شفافیت برای ایران» برگزار شد.
نشست مجمع جهانی همکاری دولت باز از تاریخ ۱۵ شهریورماه سال ۱۴۰۲ به مدت ۵ روز در شهر تالین پایتخت کشور استونی با حضور شهرها و کشورهای عضو و نیز عموم علاقه مندان به این رویداد از سراسر جهان برگزار شد.
این نشست که حدود دو ساعت به طول انجامید در دو بخش برگزار شد. در بخش نخست دکتر ثنایی به ارائه مطالبی درباره مجمع همکاری دولت باز پرداختند و در بخش پایانی نیز حاضران در جلسه سوالات و نقطه نظرات خود را مطرح کردند.
مشاهده فیلم نشست
OGP چیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟
در بخش نخست دکتر ثنایی درباره مجمع مذکور توضیحاتی ارائه کردند. نخستین پرسشی که به ذهن متبادر می‌شود این است که مجمع همکاری دولت باز چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که «مشارکت در حکمرانی باز» (Open Government Partnership – OGP) یک جنبش داوطلبانه میان کشورهاست که در راستای ترویج فعالیت‌های چندجانبه بین‌المللی و ایجاد تعهدات قوی در نهادهای دولتی با هدف، افزایش مشارکت مردمی، مبارزه با فساد و بکارگیری فناوری‌های جدید برای ایجاد دولت‌هایی بازتر، اثربخش‌تر و پاسخگوتر فعالیت می‌کند. OGP تلاش می‌کند تا تعهدات مشخصی را از کشورهای داوطلب عضو اخذ نموده و از این طریق حرکتی را در سطح دولت ایجاد نموده، نوآوری را در سطح ملی ترویج نماید.
مأموریت OGP این است که دولت‌های بیشتری بصورت پایدار شفاف‌تر، مسئولیت‌پذیر‌تر و نسبت به شهروندان خود پاسخگوتر شوند، تا هدف نهایی ارتقاء کیفیت حکمرانی و نیز کیفیت خدماتی که شهروندان دریافت می‌کنند، ارتقاء یابد. این کار نیازمند تغییری در هنجارها و فرهنگ است تا زمینه گفتگویی واقعی میان مردم و حاکمیت فراهم گردد.
همچنین OGP از طریق سازوکار مستقل گزارش‌دهی (Independent Reporting Mechanism – IRM) تلاش می‌کند تا از اینکه کشورها نسبت به اکتساب تعهداتشان ناظر به OGP مسئولیت‌پذیر باقی مانده‌اند، کسب اطمینان نماید.
چه کشورهایی عضو OGP هستند؟
اعضای OGP از ۸ کشور مؤسس (برزیل، اندونزی، مکزیک، نروژ، فیلیپین، آفریقای جنوبی، انگلستان، ایالات متحده) در سال ۲۰۱۱ به ۷۵ کشور و ۱۰۶ شهر در سال ۲۰۲۳ رسیده است. آلمان، فرانسه، سوئد، ایتالیا، دانمارک، کانادا، ایالات متحده، کره جنوبی از این جمله‌اند.
چه درس‌هایی میتوان از OGP آموخت؟
این مجمع درس‌های بسیاری در راستای افزایش مشارکت عمومی، کاهش فساد، افزایش شفافیت، توجه به رویکردهای داوطلبانه و … برای شرکت کنندگان به همراه دارد که به اختصار مهمترین آنها عبارتند از:
- شفافیت کلیه برنامه‌ها و گزارشات: در OGP کلیه تعهدها، برنامه‌ها، گزارش‌های عملکرد و ارزیابی آنها به صورت شفاف و عمومی منتشر می‌شود. این راهبرد اثر فوق‌العاده‌ای در خودکنترلی، ترویج دانش و تجربه، و تقویت نظارت فراگیر دارد.
- توجه ویژه به یادگیری مسئله‌محور مشارکتی: در OGP توجه فوق‌العاده‌ای به یادگیری جمعی و مشارکتی مسئله‌محور، آنهم در ابعاد بین‌المللی می‌شود. این سبک از یادگیری، موثرترین شیوه یادگیری برای حل چالش‌های اداری محسوب می‌شود.
- اهمیت رویکرد داوطلبانه: OGP می‌تواند، مخالف رویکرد غالب دستوری بالا به پایین، آموزنده باشد که چطور راهبرد داوطلبانه می‌تواند از یک سو آموزنده و از سوی دیگر جنبه انگیزه بخش و محرک به سمت ارزش‌ها و اصلاحات مورد نظر داشته باشد.
- دنبال کردن سیاست‌های قبلی، با روشی جدید: OGP روش جدید انجام سیاست‌ها و ارزش‌هایی است که در گذشته نیز وجود داشتند. لذا برجستگی ویژه OGP در محتوایش نیست، بلکه در فرایند آن است.
- کار عمیق کردن، به جای زیاد کار کردن: از OGP میتوان یاد گرفت که چطور عمیق‌تر به مسئله نگاه کنیم. میتوان از OGP یادگرفت که چطور می‌شود روی روش حل مسئله، به جای خود مسئله، تمرکز کرد.
چگونه میتوان به عضویت OGP درآمد؟
دولت‌هایی که علاقه‌مند به مشارکت در OGP باشند، بایستی گام‌های سه گانه زیر را طی کنند:
- دستیابی به شایستگی
اولین گامی به سمت دستیابی به عضویت کامل در OGP، تأمین شرایط شایستگی می‌باشد. بدین منظور دولت‌ها بایستی سطوح اولیه‌ای از تعهد نسبت به شرایط دولت باز را در چهار سطح (شفافیت مالی دولت، دسترسی به اطلاعات، شفافیت اموال و دارایی‌های مسئولین، و مشارکت عمومی) نمایش دهد. یک کشور وقتی شایسته عضویت در OGP خواهد بود که این معیارها که توسط شاخص‌های مشخص حکمرانی (objective governance indicators) و با استفاده از منابع داده باز ارزیابی می‌شوند، تأمین گردند. برای مشارکت در OGP، کشورها بایستی حداقل ۷۵ درصد از امتیاز کلی که توسط آنها قابل تأمین است را، بدست آورند.
- ارسال نامه تمایل
در صورتی که کشور معیارهای شایستگی را بدست آورد، دولت آن می‌تواند تمایل خود برای مشارکت در OGP را با ارسال نامه‌ای به ریاست OGP و نیز یک کپی از آن به واحد پشتیبانی اعلام نماید.
- شناسایی یک وزارتخانه یا نهاد پیشرو و آغاز توسعه برنامه عملیاتی
گام بعدی، آغاز تدوین برنامه عملیاتی دولت باز (Open Government Action Plan) است. در آغاز این فرایند، دولت‌ها تشویق می‌شوند تا مکانیزم دائمی را برای تسهیل مشورت مستمر با بخش مردمی و نیز فرصت‌هایی برای ورود عمومی به این فرایند را بوجود آورند .
بخش پایانی
قسمت دوم این نشست به پرسش و پاسخ و ارائه نظرات حاضران اختصاص پیدا کرد. جهت اطلاع از پرسش و پاسخ‌ها و نیز شرح کامل ارائه دکتر ثنایی فیلم این نشست در اختیار شما مخاطبان فرهیخته قرار گرفته است.
