تجارب بین‌المللی زیادی در زمینه شفافیت نظام‌های شورایی وجود دارد. در چند پست به بررسی تجارب بین‌المللی در زمینه شفافیت شوراهای شهر می‌پردازیم.

مشروح مذاکرات جلسات

یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم در تحقق شفافیت شوراهای شهر، انتشار مشروح و چکیده مذاکرات می‌باشد. در اینجا تجربه شهر شیکاگو را بررسی می‌کنیم. همان‌طور که دقت می‌کنید یک سندی ارائه شده است که هرچند ثانیه یک‌بار نه تنها به متن کاملی که مطرح شده است می‌توانید دسترسی داشته باشید بلکه دقیقاً به شما می‌گوید که این در چه ثانیه و در چه دقیقه‌ای اتفاق افتاده است. این کار از ابتدا شروع می‌شود و حضوروغیاب می‌کند و می‌گوید که الآن منشی حضوروغیاب را شروع می‌کند و یکی یکی اسامی را می‌خواند. در واقع از همان ابتدا همه این‌ها را داریم. در شکل شماره 1 مشروح مذاکرات شهر شیکاگو به تفکیک دقیقه‌های مختلف آمده است^[1].

شکل 1: نمونه‌ای از مشروح مذاکرات شورای شهر شیکاگو

در این مشروح مذاکرات به تفکیک بیان می‌شود: در مراسم صدمین سالگرد کلیسای کاتولیک «Saint Sabina» نمایندگان در حال تقدیر از کشیش این کلیسا هستند: خیلی ممنون آقای رئیس، من نیز از این طرح حمایت می‌کنم. پدر «FLagger» شما یک کشیش هستید، مردی که من او را تحسین می‌کنم. من به یک دبیرستان کاتولیک رفته‌ام و با قواعد مدرسه کاتولیک تربیت شده‌ام. کاری که شما برای «Saint Sabina» انجام دادید یک سرمایه برای تمام کلیساهای کشور است. دومین چیز که می‌خواهم از آن تشکر کنم صحبت‌های شما در برابر بی‌عدالتی بود. می‌خواهم از اینکه به شعبه 3 آمدید و حمایتی که در برابر تراژدی تیراندازی کردید تشکر کنم و ….

در کشور استرالیا و شهر بریسبون نیز، مشروح مذاکرات کامل جلسه شورای شهر بدون هیچ‌گونه حذفیاتی در اختیار عموم مردم و نخبگان قرار می‌گیرد با جزئیات کامل جلسه شورای شهر و مطالبی که در آن بیان شده است، مطلع شوند^[2]. در شکل شماره 2 نمونه‌ای از مشروح مذاکرات شورای این شهر قابل دیدن است.

شکل 2: مشروح مذاکرات شورای شهر بریسبون

همان‌گونه که مشاهده می‌شود مشروح مذاکرات جلسه و تمامی کلمات بیان شده بدون هیچ تلخیصی ارائه شده است. مثلاً در قسمتی از این مشروح مذاکرات بیان می‌شود: خانم رئیس ما برنامه داشتیم. ما نشان دادیم در اینجا که می‌توانیم زیرساخت‌های اساسی ایجاد کنیم. ما قصد داریم این کار را در ماه می سال آینده کامل کنیم. آن موقع زمانی است که ما می‌توانیم برویم و از هر استلزامی سؤال بپرسیم اما دوباره عرض می‌کنم این چیزها [که می‌گویید] روی میز است.

محور بعدی بحث چکیده و خلاصه مکتوب مذاکرات در شورای شهر است که بایستی انتشار یابد. در این خلاصه یکسری اطلاعات کلی و مهم در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. باید مشخصات جلسه شامل نام کمیته (شاخه فرعی شورا)، تاریخ، مکان، موضوع جلسه و خلاصه‌‌‌ای از اینکه در گفتگوها چه گذشته است در آنجا ذکر شود. خلاصه‌ای از گفتگوهای جلسه به همراه نام اشخاص بیان‌کننده آن مطالب در چکیده مذاکرات آورده شود.

نمونه‌ای از خلاصه مکتوب شورای شهر نیویورک ذکر شده است که اسم کمیته، تاریخ و مکان، مدت‌زمان آغاز آن، موضوع جلسه، دسترسی به جزئیات جلسه از طریق لینک بیان شده که افراد می‌توانند به‌طور کامل به همه اطلاعات دسترسی پیدا کنند.

به‌عنوان‌مثال می‌توان به ارائه چکیده مذاکرات شهر نیویورک آمریکا اشاره کرد. در این چکیده علاوه بر مشخصات جلسه و موضوعات آن به‌طورکلی می‌توان با کلیک بر روی لینک مورد نظر به جزئیات آن جلسه نیز دست‌یافت. در شکل شماره 3 شمایی از وب‌سایت شورای شهر نیویورک که در آن چکیده مذاکرات جلسات آورده شده است، مشخص است^[3].

شکل 3: وب‌سایت شورای شهر نیویورک و قابلیت دریافت چکیده جلسات شورای شهر

همچنین در بخشی دیگر از وب‌سایت شورای شهر نیویورک جزئیات دیگر جلسه از قبیل نام اشخاصی که صحبت کرده‌اند، خلاصه آنچه افراد بیان کرده‌اند و عملکردی که کمیته نسبت به موضوع داشته است آورده شده است تا مردم از جزئیات جلسه برگزارشده و اقدامات افراد و کمیته‌های مختلف مطلع شوند^[4].

همچنین در کشور انگلستان نیز، ارائه جزئیات جلسات شورای شهر و در دسترس قرار دادن چکیده مذاکرات انجام شده در شورا در اختیار مردم به‌طورمعمول انجام می‌شود. در شکل شماره 4 تصویری از جزئیات جلسات شورای شهر کلایدون که در وب‌سایت این شورا قابل مشاهده است^[5]، آورده شده است.

شکل 4: نمونه‌ای زا خلاصه مکتوب جلسات شورای شهر کلایدون

در شورای شهر پاریس نیز، اطلاع یافتن مردم از چکیده و خلاصه مذاکرات شورای شهر توسط وب‌سایت این شورا انجام می‌گیرد. مردم در این خلاصه از اهم تصمیمات، موضوعات و نظرات و صحبت‌های اعضای شورای شهر مطلع می‌شوند^[6].

شکل 5: خلاصه مذاکرات شورای شهر پاریس

از بررسی شورای شهرهای مختلف دنیا مشخص می‌شود که لازم است مذاکرات انجام شده در شورای شهر در دو نسخه مشروح (کامل، با همه جزئیات) و چکیده (به صورت خلاصه و حاوی نکات کلی) و به صورت رسمی ارائه شود. این کار باعث می‌شود، فواید زیادی حاصل شود که بیان شد که مهم‌ترین آن مطلع شدن مردم از عملکرد و اقداماتی که نمایندگانشان در شورای شهر انجام می‌دهند و این کار باعث ایجاد اعتماد مردم به شورا و افزایش مسئولیت و تعهدپذیری اعضای شورای شهر می‌شود.

یکی دیگر از اقدامات لازم جهت تحقق شفافیت در نظام‌های شورایی و به‌طور خاص شورای شهر لازم است انجام شود، برگزاری پخش زنده جلسات شورای شهر و همچنین موجود بودن آرشیو صوتی و ویدئویی از جلسات است. پخش زنده جلسات شورا دو زیرمحور و مؤلفه دارد: پخش زنده جلسات شوراها و دسترسی به آرشیو جلسات. یعنی این جلساتی که برگزار می‌شود باید هم در سایت یا در جاهای دیگر مثل شبکه‌های تلویزیونی پخش زنده صوتی تصویری داشته باشد و از آن طرف این موارد آرشیو شود که بعداً بتوان به آن دسترسی داشت. در سایت هر شورایی باید قسمتی برای پخش زنده جلسات شورا تعبیه شود و پس‌ازآن بتوان به آرشیو آن جلسات با ذکر ارائه‌کننده، تاریخ جلسه، موضوع جلسه و … دسترسی داشت. علاوه بر این چون ممکن است عده‌ای به سایت و اینترنت دسترسی نداشته باشند؛ پس باید پخش زنده جلسات شورا از طریق تلویزیون میسر باشد. همچنین در کشور ما بهتر است که مرکز استان جلسات شوراها را پخش کند.

در اکثریت سایت‌های شورای شهرهای کشورهای مطرح دنیا یک قسمت خاص در سایت برای پخش زنده جلسات شورا تعبیه شده است. همچنین دسترسی به آرشیو جلسات از جمله فیلم‌ها و صوت‌های جلسات نیز برای شهروندان مقدور است. دسترسی به پخش زنده جلسات شورا از مسیرهای متعدد از جمله سایت شورا و شبکه تلویزیونی محلی صورت می‌گیرد. همچنین دسترسی به آرشیوِ فیلم جلسات شورا نیز بر اساس تنوع کمیته، موضوع جلسه، تاریخ جلسه و … امکان‌پذیر است.

در شوراهای شهرهای کشورهای مختلف پخش زنده جلسات شورا و موجود بودن آرشیو جلسات شورا از جمله اقداماتی است که در راستای شفافیت شوراهای شهر انجام می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال در وب‌سایت شورای شهر کلمبیا کشور کانادا، هم امکان پخش زنده جلسات شورا و آرشیوِ جلسات شورا موجود است^[7] که در شکل شماره 6 قابل مشاهده است. قابلیت بسیار مهمی که در مصادیق و موارد معرفی‌شده وجود دارد؛ تعامل متن با تصویر است که با کلیک بر قسمتی از متن، همان قسمت از فیلم شورا اجرا می‌شود.

همچنین در سایت شورای شهر نیویورک نیز قسمت خاص برای پخش زنده جلسات شورا تعبیه شده است^[8]. در شکل شماره 6 شمایی از این وب‌سایت و قسمت مورد نظر نشان داده شده است.

شکل 6: آرشیو جلسات شورای شهر کلمبیا در وب‌سایت این شورا

در سایت شورای شهر نیویورک نیز قسمتی تعبیه شده است که امکان پخش زنده جلسات شورای شهر را فراهم می‌کند^[9]. همچنین در این سایت آرشیو تصویری، متنی و صوتی جلسات گذشته موجود می‌باشد که شهروندان می‌توانند با مراجعه به آن از تصمیمات و اقدامات گذشته شورا مطلع شوند.

شکل 7: تعبیه شدن امکان پخش زنده جلسات شورای شهر در وب‌سایت شورای شهر نیویورک

شورای شهر ملتون (استرالیا) نیز آرشیو صوتی و ویدئویی کاملی از جلسات شورا را در وب‌سایتش برای دسترسی عموم قرار داده است. شهروندان می‌توانند با مراجعه به این آرشیو، صوت و ویدئو هر جلسه در هر تاریخی را که خواستند دانلود کنند و استفاده کنند و از جزئیات آن جلسه مطلع شوند^[10]. در شکل شماره 8 نمایی از وب‌سایت و محل آرشیو جلسات شورای این شهر نشان داده شده است.

شکل 8: نمایی از وب‌سایت و محل آرشیو جلسات شورای ملتون استرالیا

همچنین در سایت شورای شهر ملتون به‌طور کامل گزارش جلسه که شامل حضوروغیاب، تعارض منافع‌ها و تصویب‌ها می‌شود در سایت قرار داده شده است که در شکل شماره 9 قابل مشاهده است.

شکل 9: ارائه گزارش کامل جلسه شورای شهر ملتون استرالیا در وب‌سایت این شورا

در شورای شهر مانکوتو کشور آمریکا نیز مسیرهای مختلف دسترسی مردم به پخش زنده جلسات شورای شهر را در وب‌سایتش مشخص کرده است. جلسات شورای این شهر علاوه بر پخش آنلاین در وب‌سایت این شورا، از شبکه‌های محلی نیز پخش می‌شود^[11]. در سایت شورای این شهر قسمت‌هایی در مورد برنامه و اطلاعات جلسات و پخش زنده و آرشیو جلسات وجود دارد که در شکل 10 مشخص است.

شکل 10: تعبیه شدن آرشیوهای جلسات شورای شهر مانکوتو

همچنین در سایت شورای این شهر مسیرهای دسترسی به پخش زنده جلسات شورا که در وب‌سایت این شورا مشخص شده‌اند^[12]، قابل دیدن است.

شکل 11: امکان مسیرهای متفاوت برای پخش زنده جلسات شورای شهر مانکوتو

همچنین در همین شهر قسمتی وجود دارد که آرشیو آن مشخص‌کننده نوع شهر، تاریخ جلسه، مدت‌زمان جلسه و همچنین لینک دسترسی ویدیویی آن است^[13]. در شکل شماره 12 جزئیات آن قابل مشاهده است.

شکل 12: موجود بودن آرشیو دقیق از جلسات شورای شهر مانکوتو

یکی دیگر از قابلیت‌هایی که در آرشیو این سایت وجود دارد این است که شما می‌توانید با انتخاب و کلیک بر روی متن مورد نظر از جلسه شورا (مشروح مذاکرات) فیلم همان قسمت را مشاهده کنید. به‌عبارت‌دیگر با کلیک بر روی هر قسمت از متن، فیلم همان قسمت اجرا می‌شود. این قابلیت در شورای شهرهای مختلف جهان از جمله شورای شهر مانکوتو^[14] و شورای شهر شیکاگو^[15] وجود دارد. در شکل شماره 13 قسمتی از سایت شورای شهر مانکوتو که این قابلیت در آن وجود دارد آورده شده است.

شکل 13: متن هماهنگ با تصویر در وب‌سایت شورای شهر مانکوتو

در سایت شورای شهر شیکاگو نیز پخش زنده جلسات شورا در وب‌سایت این شورا انجام می‌شود. در شورای شهرهای دیگر مثل شورای شهر فیلادلفیا آمریکا^[16]، کوئیبک کانادا^[17]، پاریس فرانسه^[18] و … نیز امکان مشاهده جلسات شورای شهر به صورت زنده و همچنین دسترسی به آرشیو کامل صوتی و ویدئویی جلسات شورا مهیا است. پخش زنده جلسات شورا باعث می‌شود که مردم به‌طور زنده تصمیماتی که نمایندگانشان در مورد شهر می‌گیرند را رصد کنند و از مواضع افراد مختلف و اتفاق‌هایی که می‌افتد آگاه شوند. همچنین چون نمایندگان در معرض مشاهده مستقیم مردم هستند باعث می‌شود که رفتارهای صحیح و درست انجام دهند و نظرات کارشناسی شده و دقیقی را بیان کنند.

منابع